Δημοφιλείς προορισμοί ψηφιακών νομάδων: οι νέες startup πόλεις;

Όταν σκεφτόμαστε τις Startup πόλεις, το μυαλό μας πηγαίνει αναπόφευκτα στη Silicon Valley. Η πόλη της Βόρειας Αμερικής υπήρξε εδώ και δεκαετίες κέντρο για καινοτόμο σκέψη, ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις πρωτοποριακές ιδέες.

Ωστόσο, με την ανάπτυξη του συνεχώς διευρυνόμενου ψηφιακού τοπίου, έρχεται χέρι χέρι και η επανάσταση στη μορφή της τεχνολογίας cloud. Η φυσική παρουσία σε ένα κτίριο για εργασία δεν είναι πλέον απαραίτητη, ειδικά μετά την απόδειξη της πανδημίας. Η καινοτομία τώρα μπορεί να εντοπιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, μικρό ή μεγάλο.

Όμως, όλοι θέλουμε απεγνωσμένα πάντα να μάθουμε πού θα βρίσκεται η επόμενη πόλη που θα αναδειχθεί ως το επίκεντρο της καινοτομίας. Και η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι εκείνη που οι ψηφιακοί νομάδες έχουν συνειδητοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια, πολύ πριν από τον COVID-19.

Και αυτή είναι οποιοσδήποτε χώρος, πόλη, χωριό υποστηρίζεται από το διαδίκτυο. Οποιαδήποτε πόλη μπορεί να αποτελέσει κέντρο, αρκεί να έχει κατανοήσει τη σημασία της δημιουργίας ενός μοντέρνου, ανεκτικού, δημιουργικού και ενσυναισθητικού περιβάλλοντος όπου οι πρωτοποριακές ιδέες θα ευδοκιμήσουν.

Οι ψηφιακοί νομάδες κάνουν την αρχή

Αυτή η παγκόσμια φυλή μπορεί να γίνει ο προάγγελος της αλλαγής. Κουβαλούν μαζί τους αυτές τις αξίες που μπορούν να αποτελέσουν το σημείο εκκίνησης για απεριόριστες ευκαιρίες, καινοτόμες στρατηγικές, πολιτικές και πολλά άλλα.

Οι ψηφιακοί νομάδες άρχισαν να πειραματίζονται με τη ζωή και την εργασία χωρίς σύνορα το 2010. Έχτισαν τη ζωή και τη σταδιοδρομία τους καθώς ταξίδευαν από το ένα μέρος στο άλλο ενθαρρύνοντας νέες, συναρπαστικές ιδέες. Πολλές πόλεις έκτοτε ξεκίνησαν να προσπαθουν ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους προσφέροντας κίνητρα να παραμείνουν όπως οι ψηφιακές βίζες για νομάδες, η συμμετοχή στη κοινότητα ακόμα και οικονομική υποστήριξη.

Αρχικά, αυτά τα μέρη ήταν μικρότερα και λιγότερο γνωστά αλλά ήταν πιο προσιτά οικονομικά και προσέφεραν υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από τις μεγαλύτερες πόλεις. Ο αριθμός τέτοιων προορισμών αυξάνεται συνεχώς με πολλές πόλεις να υποδέχονται τώρα τους ψηφιακούς νομάδες και να διεκδικούν την προσοχή τους. Σιγά-σιγά, έχουν μετατραπεί σε κόμβους που προσελκύουν όλο και περισσότερους απομακρυσμένους εργαζόμενους.

Κέντρα εξ αποστάσεως εργαζομένων

Ποια η διαφορά ανάμεσα στις startup πόλεις και στις πόλεις κέντρα των νομάδων;

Ενώ μεγαλύτερες πόλεις και χώρες όπως το Ντουμπάι, η Σιγκαπούρη και η Εσθονία έχουν χαρακτηριστεί ως νέες  startup πόλεις από τις αρχές του 21^ου αιώνα, τα κέντρα των εξ αποστάσεως εργαζομένων είναι αρκετά διαφορετικά. Η πρώτη κατηγορία των startup πόλεων έχει εστιάσει περισσότερο στην προσέλκυση μεγαλύτερων εταιρειών, ακολουθούμενη από μικρότερες. Τα κεντρα/πόλεις, όμως, των νομάδων αναζητούν κυρίως μεμονωμένους εργαζόμενους που εργάζονται εξ αποστάσεως. Αυτή η διαφορά είναι που τα καθιστά κέντρα νομάδων και που με την ανάπτυξη τους μπορούν να εξελιχθούν σε εξ αποστάσεως startup πόλεις. Καθώς η έμφαση δίνεται στους ψηφιακούς νομάδες.

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα ενός εξ αποστάσεως startup προορισμού είναι το Μπαλί. Το νησί της Ινδονησίας στα μέσα της δεκαετίας του 2010 έγινε ο νούμερο ένα προορισμός για τους ψηφιακούς νομάδες. Λόγω των μοναδικών χαρακτηριστικών του, συγκεκριμένα του τροπικού κλίματος, της υψηλής ταχύτητας σύνδεσης στο διαδίκτυο, της επικράτησης της Αγγλικής γλώσσας, των εργασιακών χώρων συνεργασίας και των διεθνών επιλογών φαγητού, προσέλκυσε ψηφιακούς νομάδες από όλο τον κόσμο.

Η Λισαβόνα, η Κουάλα Λουμπούρ, η Τζορτζ Τάουν είναι μερικές από τις πόλεις που βρίσκονται συχνά στη κορυφή της από τη λίστα του Nomad List ως κέντρα/πόλεις ψηφιακών νομάδων. Ο κατάλογος μεγαλώνει με πολλές χώρες που απλοποιούν την μετεγκατάσταση με visa εργασίας. Η γεωγραφική εγγύτητα, η κοντινή ζώνη ώρας και η υψηλή ταχύτητα διαδικτύου κατατάσσονται μεταξύ των πιο σημαντικών στοιχείων που αναζητούν οι ψηφιακοί νομάδες.

Η απελευθέρωση των εργασιακών χώρων έχει ευνοήσει στην ανάπτυξη των χώρων αυτών.

Ψηφιακοί νομάδες και τοπική κοινωνία

Από τη μία πλευρά, η ταχύτητα Wi-Fi, η ευκολία μετεγκατάστασης, η παροχή οικονομικής βοήθειας, οι χώροι (συν)εργασίας και η διάδοση της Αγγλικής γλώσσας είναι ζωτικής σημασίας για τους ψηφιακούς νομάδες. Και αποτελούν τις ίδιες αξίες που συνδέουν κάθε πόλη με παγκόσμιες επιχειρήσεις. Ωστόσο, η συμμετοχή στη κοινότητα και ο τρόπος ζωής στις πόλεις αυτές είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας για τους ψηφιακούς νομάδες. Το πως είναι να ζει ως μέρος της κοινότητας αυτής;

Και πάλι όμως πρωτεύοντα ρόλο έχει η οικονομική βιωσιμότητα σε αυτές τις πόλεις. Οι ψηφιακοί νομάδες που δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν τα ενοίκια των σπιτιών των μεγάλων πόλεων, έχουν την ευκαιρία να βιώσουν ένα πολύ διαφορετικό τρόπο ζωής σε αυτές τις πόλεις/κέντρα για νομάδες. Το καλύτερο βιοτικό επίπεδο σε συνδυασμό με εγγύτητα στη ζώνη ώρας για βολικότερη εργασία.

Από την άλλη πλευρά, πρέπει να εξεταστούν και τα οφέλη και μειονεκτήματα για τις πόλεις/κέντρα που θα φιλοξενήσουν τους νομάδες. Η τοπική οικονομία είναι η πρώτη που ενισχύεται, βοηθούμενη από τα χρήματα που δαπανούν στην καθημερινότητα τους οι νομάδες για τη διαβίωση τους. Παράλληλα η φιλοξενία νομάδων ενισχύει τους δεσμούς τη τοπικής οικονομίας με την παγκόσμια, προσελκύοντας περισσότερες νεοσύστατες εταιρείες και δημιουργώντας δυνητικά νέες θέσεις εργασίας μέσα στην κοινότητα.

Ωστόσο, αναφορά πρέπει να γίνει και στα μειονεκτήματα. Οι κοινότητες διατρέχουν τον κίνδυνο να εξαρτηθούν οικονομικά από τη διαμονή των ψηφιακών νομάδων και να καταστούν ευάλωτες. Ο COVID-19 απέδειξε ακριβώς αυτή την αδυναμία για κοινότητες που βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό. Επιπλέον, η έλλειψη σαφών και επικαιροποιημένων πολιτικών στα σύνορα μπορεί να αποδειχθεί προβληματική προκαλώντας ανισορροπία ισχύος μεταξύ τοπικών και νομαδικών πληθυσμών και διαιώνιση της ανισότητας με βάση τις αρχαϊκές αντιλήψεις για τα δικαιώματα γέννησης σε μια χώρα με βάση τις παλιές αντιλήψεις και συστήματα για τη διάθεση πλούτου και εξουσίας.

Πρέπει όλα τα παραπάνω να εξεταστούν ενδελεχώς προκειμένου να ενισχυθούν οι προσπάθειες για δημιουργία τέτοιων πόλεων/κέντρων νομάδων.

Specialized nomad hubs

Με τα παγκόσμια ταξίδια να ξεκινούν ξανά, οι ειδικοί του κλάδου αναμένουν ριζικές αλλαγές. Ο Brian Chesky, CEO της Airbnb σε συνέντευξή του στο Monocle είπε ότι οι συνήθειες των ταξιδιωτών αλλάζουν. Ενώ στο παρελθόν περνούσαν μερικές ημέρες σε μία πόλη όπως η Ρώμη ή η Νέα Υόρκη, τώρα νοικιάζουν Airbnbs για μήνες.

Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να αναλογιστούμε απ’ αυτή την αλλαγή. Το πιο σημαντικό, όμως, εντοπίζεται στο τη στρατηγική πρέπει να ακολουθήσουν οι πόλεις που επιθυμούν να προσελκύσουν άτομα εργάζονται εξ αποστάσεως. Και μία από τις πιο σημαντικές στρατηγικές είναι η εξειδίκευση. Μια θέση είναι επιθυμητή όταν θεωρείται η κορυφή σε συγκεκριμένο κλάδο.

Σύμφωνα με τον ιδρυτή του Nomad List, κοινόκοκεντρικοί προορισμοί και με βάση τα προσωπικά ενδιαφέροντα είναι οι μελλοντικοί προορισμοί των ταξιδιωτών. Κάποιος που αγαπά το Anime είναι πιο πιθανό να επιλέξει μια περιοχή κοντά στο Τόκιο, όπως εξηγεί ο Pieter Level.

Η εξειδίκευση σε έναν τομέα βοηθά να προσελκύσει τους σχετικούς ανθρώπους και να αυξήσει τη φήμη του τόπου. Αυτό ως αποτέλεσμα θα φέρει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Το Τόκιο είναι η τέλεια πόλη που αποδεικνύει αυτό ακριβώς. Αποκαλείται από πολλούς ως μία από τις πιο τεχνολογικά προηγμένες πόλεις στη ρομποτικής στον κόσμο, προσελκύοντας εκατομμύρια άτομα που θέλουν να ζήσουν ακριβώς αυτό. Το γεγονός αυτό είναι αποτέλεσμα του μάρκετινγκ, των πωλήσεων και της τοπικής αυτοδιοίκησης για την προώθηση της απεικόνιση της πόλης ως τέτοια. Ταυτόχρονα τηρεί αυτή την υπόσχεση με την καινοτομία των ανθρώπων της στη ρομποτική.

Οι startup πόλεις προσφέρουν  ένα επιχειρηματικό και τεχνολογικό περιβάλλον. Τα κέντρα των νομάδων ειδικεύονται περαιτέρω στη δημιουργία μιας εξειδικευμένης κοινότητας. Οι ταξιδιώτες επισκέπτονται το Τόκιο όχι λόγω της καινοτομίας στη τεχνολογία, αλλά λόγω της εξειδίκευσης στη ρομποτική. Προτιμούν να πάνε σε ένα μέρος που προσφέρει εξειδικευμένες εμπειρίες παρά σε αυτά που προσφέρουν τα πάντα, αλλά τίποτα πραγματικά καλά. Για τους ψηφιακούς νομάδες, τα ταξίδια αφορούν περισσότερο τις εμπειρίες και τον τρόπο ζωής ως μέρος της τοπικής κοινότητας παρά τα λαμπερά μνημεία.

Όσες πόλεις στοχεύουν να προσελκύσουν ιδρυτές εταιρειών για εξειδικευμένους τομείς μπορούν μελλοντικά να εξελιχθούν σε πόλεις/κέντρα εξειδικευμένες σε έναν τομέα. Αυτές οι πόλεις μπορούν να επικεντρωθούν σε αυτές τις θέσεις και να εξελιχθούν προσφέροντας εμπειρίες προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένο κοινό και να καλωσορίσουν παρόμοιους επισκέπτες, ιδέες και καινοτομία.

Η ισορροπία είναι κλειδί

Για τις περισσότερες κυβερνήσεις κατά τη δημιουργία νέων νόμων για τους ψηφιακούς νομάδες, ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η ισορροπία μεταξύ ευκαιρίας και κινδύνου για τη κοινωνία. Αυτή η ισορροπία απαιτεί τα σωστά κίνητρα τόσο για τους νομάδες όσο και για τις τοπικές κοινότητες.

Η κατανόηση του τι χρειάζεται και από τα δύο άκρα είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία προγραμμάτων και μακροχρόνιων συμφωνιών ωφέλιμων για όλους. Οι βίζες εργασίας αποτελούν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, απαιτώντας συχνά από τους απομακρυσμένους εργαζόμενους να εργάζονται σε χώρους συνεργασίας και να μοιράζονται τις γνώσεις και την εμπειρία τους με την κοινότητα. Αποτελεί έτσι μια αρχή για μια σωστή και εύρυθμη συνεργασία μεταξύ χωρών και οικονομιών ανά τον κόσμο.

Παρά την απόσταση του ψηφιακού κόσμου και αυτό που συνεπάγεται για τους εργαζόμενους από απόσταση, όταν ταξιδεύουν αυτό που κάνει τους νομάδες να επιστρέφουν είναι η ανθρώπινη σύνδεση. Είναι οι εμπειρίες που μοιράζονται με τους ανθρώπους που συναντούν στο μέρος που επισκέπτονται. Είτε μόνιμοι κάτοικοι είτε όχι το μέρος που επισκέπτονται θα εξεταστεί και για τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις. Οι πόλεις/κέντρα των νομάδων ευδοκιμούν από την κοινωνική αλληλεπίδραση και στις σχέσεις που χτίζονται και όχι στα επίπεδα πλούτου της περιοχής.

Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουν εμπειρίες που μπορούν να μοιραστούν, να προτείνουν και να συνεχιστούν να υπάρχουν. Συνεπώς, είναι προς το συμφέρον τόσο των ντόπιων όσο και των νομάδων να διασφαλιστεί αυτή η συνέχεια και η βελτίωση της ζωής και των εμπειριών στις πόλεις αυτές.

Συνοψίζοντας, οι πιο καινοτόμες και ενδιαφέρουσες startup πόλεις του μέλλοντος θα είναι αυτές που βασίζονται στις αξίες μιας απομακρυσμένης οικονομίας. Αυτοί θα είναι πόλεις/κέντρα που συνδυάζουν την εξ αποστάσεως εργασιακή ζωή με την εγγύτητα των στενών ανθρώπινων σχέσεων και εμπειριών.

Γράφτηκε από Δημήτριος Αλεξόπουλος Τσόρας